Thema 41e Molenmarkt: Panorama van Wageningen

Door Hans Dobbe

Tot aan de 41e Molenmarkt op 14 september verschijnt er iedere week een verhaal van een van de vele molens, die ooit in Wageningen werkten en een levendig panorama vormden in onze stad.

WAGENINGEN - Al in 1383 wordt ‘de windmolen van Wageningen’ genoemd, als Steven van Lienden de windmolen verpacht aan mulder Maes Mulaert. Deze houten molen stond op dezelfde plaats als waar ‘de molen van Van Rooijen’ of ‘de Eendracht’ tot 1996 stond. Tot die tijd maakten het gebouw van de HBS en later de Muziekschool samen met de molen, vanuit de uiterwaarden gezien, deel uit van een indrukwekkend panorama van de skyline van onze stad. Deze molen was een dwang- of banmolen. Het was een feodaal recht dat al ontstond in de twaalfde eeuw. Doel was om een tiende van de productie te kunnen innen. In de zestiende eeuw kwam de molen via de adellijke familie Van Arnhem in bezit van de hertog van Gelre en moest men op deze molen zijn koren laten malen. De hertogelijke standerdmolen stond niet onder een gelukkig gesternte. Brandde af in 1530, maar werd weer opgebouwd. Engelse troepen, die Wageningen bezet hielden, onder leiding van de Graaf van Leicester, staken op 6 juni 1582 het werktuig in brand midden in de 80-jarige oorlog. Ook na deze ramp werd de standerdmolen weer hersteld. Maar op 24 september 1784 brandde de houten molen voor de derde keer af. Hierna werd de stenen ronde beltmolen gemetseld, die vanaf de negentiende eeuw De Eendracht zou gaan heten. Voor de bouw van deze nieuwe stenen beltmolen is een verrassend compleet bestek in de archieven teruggevonden. Van de oude houten standerdmolen zijn nog enkele fragmenten molensteen bewaard gebleven, die wijzen op een hoge ouderdom. Tevoorschijn gekomen tijdens onderzoekingen voor de sloop van De Eendracht in 1996. De molen is op enkele schilderijen afgebeeld, samen met de schuin tegenover liggende eekmolen De Ooievaar. Zie op de kaart van Jacob van Deventer uit 1575 en op het schilderij van Van der Schalcke, uit circa 1750, dat in het Gemeentehuis hangt. Bronnenonderzoek: Historische Vereniging Oud Wageningen.