Krimpende Blauwe Leger...

WAGENINGSE WEEMOED door Willem Straatman

In mijn vorige column had ik het over de verdwenen Schimmelpenninck sigarenfabriek in de Stationsstraat. Met het verdwijnen van deze imposante fabriek verdwenen ook veel van de vaak in overall gestoken werkers uit het straatbeeld. Het zo mooi door de Waogeningse Blaoge bezongen Blauwe Leger werd in de loop van de jaren steeds kleiner. Want er verdwenen nogal wat belangrijke fabrieken en bedrijven uit Wageningen. Gedurende de ruim zeven decennia, dat ik in deze stad rondloop, zag ik naast de fabrieken van Schimmelpenninck bijvoorbeeld ook de veel kleinere branchegenoot Patma verdwijnen. Deze fabriek stond aan de Niemeijerstraat. Ooit vergaapte ik me aan de witbestoven werkers van de plaatselijke meelfabrieken. De bedrijven van Looyen waren te vinden aan de Buurtseweg en de Gerdesstraat. Het waren imposante gebouwen. Nog steeds vind ik het jammer dat het gebouw aan de Gerdesstraat niet behouden kon worden, daar was best wat van te maken geweest. Op de Generaal Foulkesweg was meelfabriek De Eendracht van de familie Van Rooyen te vinden. De romp van de vroegere molen heeft er nog jarenlang gestaan.
Talloze Wageningers verdienden het brood, dat daar vandaan kwam in de inmiddels al lang gesloten steenfabrieken. De Bovenste Polder en Plassenwaard zijn gerestaureerd en ook de Blauwe Kamer is gedeeltelijk opgeknapt, maar de Hoge Waard en de Koebongerd zijn verdwenen.

Ook de ooit zo belangrijke grafische industrie is voor een belangrijk deel weg. Als kleine jongen was ik gefascineerd door wat er gebeurde bij de oude drukkerij Ponsen en Looyen aan wat nu het Salverdaplein is. Het bedrijf speelde ook daarna een belangrijke rol in mijn leven. Toen mijn geboortehuis in 1956 was gesloopt, werd de nieuwe uitgeverij en drukkerij op die plaats aan de Vijzelstraat herbouwd. Jaren later schreef ik juist daar op de redactie mijn eerste stukjes voor de Veluwepost. Daarvoor had ik overigens mijn eerste bromfiets bij elkaar gespaard door diezelfde krant jarenlang te bezorgen. De Veluwepost is nu alweer bijna tien jaar geleden verdwenen. Ook grote drukkerijen als Vada en Veenman met soms de daaraan gelieerde uitgeverijen als Zomer en Keuning en Veen verdwenen uit Wageningen. Het kostte vele honderden Wageningers hun baan. Ook de karakteristieke drukkerij Verwey aan het Spijk stopte de persen, maar het gebouw staat er nog,

Belangrijk waren ook de verdwenen wasfabrieken. Door de kwaliteit van het water floreerden Gerards/Verschoor, De Lelie, Van Druten en Het Witte Zwaantje. Vele Wageningse mannen en vrouwen vonden hier hun werk. Het vertrek van kleinere industrie als Molensteenfabriek Rutgers, Scheepswerf van Rijswijk/Jansen en carrosseriebedrijf Wijnveen zorgde, net als het verdwijnen van textielbedrijf de Ridder en Rek, zeilmakerij Albers en Rogym gymnastiekattributen voor veel verlies aan arbeidsplaatsen. Wat zeker gezegd kan worden bij het vertrek van bijvoorbeeld Zeegers Installateurs, Mouterij Nederland melkfabriek Vecomi, Friden kantoormachines en de meubelfabrieken Wageningen en Richardson. Daarbij opgeteld het afstoten van gemeentelijke diensten als politie, reiniging en het gas- en waterleidingbedrijf, het verdwijnen van de PTT en het wordt duidelijk hoeveel het Blauwe Leger heeft ingeleverd.