De vele molens, die ooit in Wageningen werkten...

Door Hans Dobbe

WAGENINGEN - Tot aan de 41e Molenmarkt op 14 september verschijnt er iedere week een verhaal van een van de vele molens, die ooit in Wageningen werkten en een levendig panorama vormden in de stad. Schilderachtig mooi en voor velen nog totaal onbekend tot nu toe. In deze column een overzicht.

De olie-pel-houtzaag-korenmolen aan de haven (1730 tot 1823). In 1730 wordt de wind-oliemolen in erfpacht uitgegeven voor Anthonie van der Harten, alsmede ook voor Bartold en Jan Suirmond. Onder de bepaling dat ‘de Wintolymolen in genen coorn- of andere molen mag veranderen’, nog steeds onder invloed van het Dwangrecht, dat pas in 1796 werd afgeschaft. In een oliemolen werden de zaden eerst geplet met de rechtopdraaiende stenen, daarna werd het zaad verwarmd en in buulzakken gedaan. Daarna werd met grote druk de olie uit het zaad geperst en vond de olie zijn weg voor bijvoorbeeld verlichting, verfbestanddeel, zeep en smering. In 1809 vroeg F.J.Beek toestemming om op eigen kosten de grond te mogen ophogen om een loods te kunnen plaatsen om het hout en zijn producten veilig en droog te kunnen opslaan. “Requestrant heeft proefondervindelijk al veel schade en nadeel door ontvreemding moeten ondervinden”. Tevens wordt er in dit verzoek gesproken dat eigenaar Beek de oliemolen veranderd heeft in een pelmolen en een houtzaagmolen. In 1812 klaagden de eigenaren van de korenmolen. De Eendracht over de onwettig verrichte verbouwing aan de oliemolen, die nu zelfs een graanmaalfunctie erbij had gekregen. Het schept dan ook geen verbazing dat Nicolaas Pannekoek & Cs, tevens eigenaren van De Eendracht, als kopers worden genoemd van de grond en het geheel. Het lijkt er sterk op dat hiermee de concurrentie gewoon weggekocht werd. De molen werd gesloopt en op 24 september 1823 werden alle onderdelen van de oliemolen met zijn vele functies geveild in etablissement Het Geldersch Welvaren. In 1834 werd de grond doorverkocht met de bepaling ‘dat eenen volgenden eigenaar zich verbindt of verpligt om op het gekochte geenen koornmolen te doen bouwen’.

Bron: Historische vereniging Oud Wageningen.